Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
8 septembre 2023 5 08 /09 /septembre /2023 12:55
Yann Mikael (1937,2022)

Yann Mikael (1937,2022)

Pihern n°1 éditorial en breton de Yann Mikael ( à propos du but de la revue ) : Gallo-Breton pour la Bretagne

Yann Mikael,

Revue Pihern, N°1, 1981 , association Vantyé

___________________________________________________________________________

Traduction en français en dessous .

___________________________________________________________________________

Avant-Propos Karrikell :

en Résumé Yann Mikael pense qu'il est bon d'attirer les Haut-Bretons par le Gallo (nommé Gallo-Breton par lui) pour les intéresser indirectement à tout ce qui concerne l'identité de la Bretagne, et particulièrement aux habitants de Loire-Atlantique pour un ancrage culturel direct à la Bretagne.

Je pense que certains militants Gallos actuels peuvent s'y reconnaître . Mais la majorité malheureusement semble vouloir en faire une langue concurrente voir "ennemie" de la langue bretonne en Haute-Bretagne

____________________________________________________________________________

Albac’henn marteze, trubarderezh morse !

 

Un dra ha ne baouezo ket an dud da gomz diwar he fenn warc’hoaz ez eo kudenn yezh romanek Breizh-Uhel, élese ar Galloeg pe Gallaoueg, a gavan-me gwelloc’h envel gallobrezhoneg ha tud all c’hoazh britoromaneg.

Daout ma ‘z eo deuet ar brezhoneg da vezan yezh va c’halon, ar yezh a vennfen evit Breizh a bezh ne c’hellan ket ankounac’haat ez eo bet ar gallobrezhoneg, tezh va c’havell, yezh va yaouankiz (daoust m’em eus graet va seizh gwellan ur mare ‘zo bet evit va ziac’hubiñ diouti) hag en abeg da se ez on bet war evezh,kerkent am eus klevet e oa tud oc’h ober war he zro, seul vuiañ m’em boa labouret, evit ar blijadur hepken, ur pemzeg bloaz bennak a-raok, da sevel ur seurt doare skrivañ eus ar gallobrezhoneg o tennañ da skrivadur ar brezhoneg e oan o teskiñ.

Ne vagan ket, evel tud’zo, faltazi war un deskadurezh a berzh stad evit ar gallobrezhoneg, pezh ne c’hoantaon ket a -durall, rak ne lakan ket ar brezhoneg hag ar gallobrezhoneg war an hevelep pazenn.

 

Ur yezh c’hlan eo ar brezhoneg, pe war bouez nebeut, tra ma ‘z eo ar gallobrezhoneg ur yezh hiron, frouezh an degouezh, gwallzarvoud an istor, pezh ne vir ket outañ , dre forzh bezañ goveliet gant rumadoù tud, da gaout ur spesadegezh dezhañ e-unan, m’emañ a-durall o koll dre forzh klask tennañ muioc’h d’ar galleg eget d’ar brezhoneg.

 

Hon arvez, gant ar c’hevredad Vantyé hag ar gelc’hgelaouenn-mañ ‘zo labourat war ar gallobrezhoneg o pouezañ war spesadegezh ar yezh, elese, war he c’herentiezh gant ar brehoneg, hag en distouez d’an dud kalz tud e Breizh-Uhel ne zesko biken ar brezhoneg, hogen an dud se a c’hell bezañ dedennet gant ar gallobrezhoneg tostoc’h d’o c’halon, d’o c’hizidigezh ho dre ar yezh-se mar pouezomp a walc’h war he c’herentiezh gant ar brezhoneg a c’hellomp dedennañ o spered war danvez Breizh dre vras, pergen e Liger Atlantel ma vez nac’het outañ bezañ ul lodenn eus Breizh. Ar Gallobrezhoneg a c’hellfe bezañ ur pont hogen ivez ul linenn difenn atre ar brezhoneg hag ar galleg, mar geller c’hoazh komz evel-se, pa ‘z anavezer pouez an araezioùu stlenn, a zo ar skingomz hag ar skinwel, ha n’emañ ker ar renerezh anezho etre daouarn ar vreizhiz.

Yann Mikael, Revue Pihern, N°1 1981 , association Vantyé

 

Pihern n°1 éditorial en breton de Yann Mikael ( à propos du but de la revue ) : Gallo-Breton pour la Bretagne

Une marotte peut-etre, une trahison jamais !

 

Il y a un sujet sur lequel les gens n’arrêterons pas de parler ni aujourd’hui , ni demain c’est le problème de la langue romane en Haute-Bretagne, à savoir le Gallo, que je préfère appeler le « Gallo-Breton » (gallobrezhoneg) et d’autres personnes encore le Britto-roman.

 

Bien que le Breton soit devenu ma langue de coeur, la langue que je voudrai pour la Bretagne entière, je ne peux pas oublier que le Gallo-Breton, appris dès le berceau, la langue de ma jeunesse (bien que j’ai fait tous les efforts du monde un temps pour m’en libérer), et à cause de cela je suis resté intéressé, dès que j’ai su que des gens s’en occupaient, d’autant plus que j’avais travaillé , seulement pour le plaisir, 15ans auparavant, à créer une orthographe du Gallo-Breton s’inspirant du Breton que j’étais en train d’apprendre.

 

Je ne nourrissais pas, comme certaines personnes, la demande que son enseignement soit assuré par l’État, une chose que je ne voulais pas de toute façon, je ne met pas le Gallo-Breton à hauteur du Breton, le Breton est une langue pure, ou tout du moins asez pure, tandis que le Gallo-Breton est une langue hybride, fruit du hasard, accident de l’Histoire, ce qui ne l’empêche pas, à force d’avoir été forgée par des générations et des générations d’avoir sa propre spécificité, chose qu’il est en train de perdre de toute façon à force de chercher à se rapprocher de plus en plus du français au détriment du Breton .

 

Notre but, avec l’association Vantyé et de cette revue est de travailler sur le Gallo-Breton en appuyant sur la spécificité de cette langue, à savoir, sur la parenté avec le Breton, et d’expliquer à la masse de gens en Haute-Bretagne qui n’apprendront jamais le Breton , mais ces gens peuvent être intéressés par le Gallo-Breton plus proche de leur coeur, de leur naissance, et par cette langue si nous appuyons assez sur la parenté avec le Breton , nous pouvons intéresser leur esprit sur le sujet de la Bretagne en général, précisèment en Loire-Atlantique où il est nié qu’on soit une partie de la Bretagne .

 

Le Gallo-Breton pourrait être un pont et même une ligne de défense entre le Breton et le Français, si on peut encore parler comme cela, quand on sait le poids des moyens d’informations, c’est à dire la radio et la télé, et dont la direction n’est pas entre les mains des Bretons .

 

Yann Mikael,

Revue Pihern, N°1,  1981 , association Vantyé

 

Partager cet article
Repost0

commentaires

T
Il faut nuanver cet édito de Yann Mikael car il reviendra dessus dans la revue Imbourc'h : je donne ici mon article à l'occasion de son décès édité par la revue Ar Gouloù Gwenn N° 27 :<br /> (...) Paotr ar mitaweg : Pitilh e oa Yznn gznt e isrannyezh<br /> c’hallaouek genidik, ar mitaweg, a<br /> veze komzet gwechall etre ar Wilun<br /> hag al Liger. Levezonet bras eo e<br /> skridoù gant an albac’henn-se.<br /> Daoust ha n’eo ket re griz ar ger<br /> «Albac’henn» avat ? Respontet en<br /> deus Yann d’ar goulenn-mañ en ur<br /> pennad hir (( E niverenn 317-318 Imbourc’h e<br /> 1996 p. 71-83) dindan an talbenn<br /> «Albac’henn marteze, trubarderezh,<br /> morse !», a oa ur respont da bennad<br /> Yann-Vari Bouessel Dubourg [alias<br /> Herve Lanndiern] (E niverenn 99 1978 ha niverenn 161<br /> 1983 p. 263-264) rak evel<br /> broadelour brezhon e selle ouzh ar<br /> brezhoneg evel yezh hor broad. Ne<br /> oa ket tu evitañ da geñveriañ e<br /> c’hallaoueg hag ar brezhoneg<br /> lennek. Evit anavezout mat Yann<br /> Mikael war ar poent-mañ eo ret lenn<br /> penn-da-benn ar pennad-se<br /> .(...) E 1996 :<br /> «War c’houlenn J. Le Maho, rener<br /> «Gwenn-ha-Du», e skrivis evit ar<br /> gelaouenn-mañ ur pennad (...) da<br /> brouiñ e oa bet muioc’h a levezon<br /> brezhonek war stummadur ar<br /> gallaoueg breizhat eget e oa<br /> kedanavet (...). Daoust da gement-se<br /> n’on ket kendrec’het ez eo mat ober<br /> kement a reuz war e dro [ar<br /> gallaoueg], ken en em c’houlennan<br /> ha n’eo ket koll amzer plediñ<br /> gantañ. [TRADUCTION / MALGRE CELA JE NE SUIS PAS CONVAINCU QU4IL SOIT BON DE FAIRE AUTANT DE REUZ A SON SUJET TANT ET SI BIEN QUE JE ME DEMANDE SI S Y INTERESSER N4EST PAS DU TEMPS PERDU]<br /> (...) Peseurt talvoudegezh a zo gant<br /> ar gallaoueg ?<br /> (...) Evel-se e welomp ar gallaoueg,<br /> evit pezh a zo eus ar c’han, miret<br /> hag enket zoken, peurliesañ, en un<br /> domani a zo ar fent, ar flemm<br /> hepken. Evit an testennoù siriusoc’h<br /> e raed gant ar galleg e Breizh-Uhel ;<br /> da skouer kanaouennoù a garantez<br /> (...), lu a-grenn e vije bet kavet o<br /> sevel e gallaoueg (...). Un domani all<br /> ez eo hini ar c’hontadennoù e-lec’h<br /> en deus bet muioc’h a dalvoudegezh<br /> (...). Levr Albert Poulain henn<br /> diskouez splann a-walc’h. Hogen ne<br /> oa ket dreist-reol an dra-se, rak<br /> dibunet e vezent dirak tud na<br /> gomzent nemet ar prezeg-se (...). [Er<br /> c’hontrol eus ar c’hontadennoù-se<br /> distaget en ur gallaoueg gwirion, va<br /> gwreg, eus Breizh-Izel,] a lavar<br /> kompren pep tra a vez distaget e<br /> gallaoueg, sañset, [er Bogue d’or e<br /> Redon]. Un domani all a vefe hini ar<br /> yezh arnevez evit ar vuhez avremañ.<br /> Yezh ar bed plouezel e<br /> Breizh-Uhel e oa ar gallaoueg, hag<br /> an hini hengounel [ar gwir<br /> gallaoueg] a zo aet da get bremañ.<br /> (...)<br /> Ezhomm en deus ar brezhoneg<br /> arnevez eus nevezc’herioù evit en<br /> em ziorren. Tu’zo, avat, d’o<br /> goveliañ diwar wriziennoù<br /> brezhonek pe geltiek, d’an nebeutañ<br /> evit al lod brasañ. Tu zo ivez<br /> d’ijinañ nevezc’herioù evit ar<br /> gallaoueg (...) [bez ‘z eus da skouer,<br /> diwar ar brezhoneg, Krouyeur diwar<br /> Kraouiañ evit ur fun enep-laerezh,<br /> pe c’hoazh Touzwér diwar Touzañ<br /> evit un douzerez-leton, met<br /> peurvuiañ e kemer ar gallaoueg<br /> gwrizienn ar gerioù gallek, evel-se<br /> ez a dalc’hmat war izelaat an<br /> dregantad a c’herioù brezhonek a zo<br /> er gallaoueg (...).<br /> <br /> <br /> Diaes e oa din [eta] dislavarout<br /> Youenn Olier penn-da-benn war<br /> pezh a skrive, da skouer, pa lavare e<br /> oa ar galleg yezh lennek ar<br /> gallaoueg, evel ma oa ar brezhoneg<br /> peurunvan, kelennet e skolioù<br /> Diwan, yezh lennek an holl<br /> rannyezhoù brezhonek, oc’h ober o<br /> zalaroù, forzh penaos, evel ar<br /> gallaoueg.»<br /> E garantez evit e isrannyezh<br /> gallaouek a reas dezhañ krouiñ ur<br /> gevredigezh hervez lezenn 1901,<br /> Vantyé, gant e vignon bras Ujeen<br /> Cogrel. Ijinañ a rejont un doareskrivañ<br /> mat da vihanañ evit ar<br /> mitaweg, ar «Vantyé» hag ez<br /> embannjont ur gelaouennig<br /> brezhoneg-galleg-gallaoueg, Pilhern,<br /> etre 1981 ha 2016. Gantañ ivez ez<br /> embannas e 2010 ul levr 248<br /> pajennad : «Pays Mitaw, pays breton<br /> .- histoire linguistique et<br /> toponymique d’un pays breton entre<br /> Loire et Vilaine» e lec’h e kaver ur<br /> geriadur mitaweg-galleg hag ur roll<br /> 150 ger mitawek a orin brezhonek,<br /> hervezañ. Fellout a rae dezhañ<br /> diskouez levezon ar brezhoneg e<br /> gallaoueg e vugaleaj na glote ket<br /> gant gallaouegoù an deiz-hiziv, 36<br /> bloaz war-lerc’h, kalz tostoc’h ouzh<br /> ar galleg en abeg d’o nested ha da<br /> emdroadur ar gevredigezh, evel ma<br /> tispleg uheloc’h, rak aet eo da get ar<br /> gevredigezh henvoazel ma oa ar<br /> gallaouegoù (hag ar brezhonegoù...)<br /> o yezhoù ordinal. 36 bloaz warlerc’h,<br /> ha gant tremenvan ar<br /> mitaweger a vihanik lennekañ, e<br /> c’heller diskleriañ hep aon da faziañ<br /> ez eo echu gant ar mitaweg evel gant<br /> an holl gallaouegoù all (3).<br /> <br /> (...)<br /> Evelkent eo ret menegiñ al labour en<br /> deus kaset da benn evit e blijadur e<br /> mitaweg gant e vignon Cogrel :<br /> Fablenmitaw (1997) ha Fables de La<br /> Fontaine en parler mitaw (2004).<br /> Ur mignon mat a-gozh din e oa, un<br /> den hegarat atav, aes da<br /> zaremprediñ, ur c’henlabourer<br /> efedus-tre pa raemp hon-daou wardro<br /> Kannadig Imbourc’h. Ne rae ket<br /> skrivañ pennadoù e-leizh hepken,<br /> graet en deus ivez kalz war-dro ar<br /> merañ, ar skridaozañ, ar moullañ<br /> zoken, ar c’has dre ar post, etre 2004<br /> ha 2019, ha goude gant ar Gouloù<br /> Gwenn e sikouras ivez. Skrivañ a<br /> rae un darn bras eus ar pennadoù<br /> betek e varv trumm gant ur barrad<br /> terzhienn. Doue d’e bardono ha d’e<br /> viro ! Emañ bremañ gant e wreg ken<br /> karet Elise e bered Gwenvenez.<br /> Deomp-ni ha d’ar re yaouankoc’h da<br /> genderc’hel gant an erv en deus<br /> kendalc’het e-unan da heul Youenn<br /> Olier pennskrivagner Imbourc’h :<br /> diorren e brezhoneg ur preder<br /> deomp hon-unan, unan broadelour a<br /> spered kristen.<br /> (3) Hervez sontadur Eurominority e<br /> 2010 ne chome d’ar poent-hont nemet<br /> 23.800 gallaoueger a vihanik, holl tud<br /> kozh pe dud kuñv zoken. Trizek vloaz<br /> war-lerc’h o adkaver holl pe dost er<br /> beredoù, evel hor mignon. Ar sontadur<br /> TMO eus 2018, a veneg 193.000<br /> gallaoueger, a gont hep mar ebet an<br /> holl dud a gompren un nebeudig gerioù<br /> gallaouek hepmuiken, drailhet e<br /> frazennoù gallek a hent-all, evel m’o<br /> c’hlever da skouer war gwagennoù<br /> PLUM FM.<br /> (...)<br /> T Gwilhmod
Répondre
K
Merci pour votre texte . cela ne va pas en contradiction avec l'édito en breton de la revue Pihern n°1, non ?
M
Emouvant ce texte de présentation de la revue Vantyé pour le vieux militant Breton (dans sa version Gallo) que je suis depuis 50 ans. Je viens d'exhumer de mes malles ce numéro ainsi que plusieurs autres de 1981 (Bigre, plus de 40 ans) jusqu'aux années 2000. Très intéressant texte qui nuance la revendication Gallo et la place dans celle plus large de celle de la culture Bretonne et de l'identité du Peuple Breton. Et la lecture de ce numéro nous renvoie aussi, avec Yann Mikael, au 2ème pilier de l'association : Eugène Cogrel, fantastique conteur (qui nous a quitté il y a 4 ans à 83 ans) qui y présente son magnifique conte "Ma bich de bwe". Je profite de mon commentaire pour citer son recueil livre-CD (« Eugène Cogrel raconte », 2012, Groupement Culturel Breton des Pays de Vilaine), une centaine de petits textes remplis de finesse, d’émotion, de poésie, voire d’un érotisme léger dans son beau parler de Guémené-Penfao, certains lus (dont "Ma bich de bwe" !) par Eugène Cogrel. Un livre-CD à se procurer de toute urgence si on veut entendre du véritable Gallo.
Répondre
K
Je trouve en effet que cette façon de voir le gallo comme un allié du breton est beaucoup plus constructive et ...bretonne que la prise de position actuelle de la majorité des militants du gallo
K
Merci Thierry Magot, j'ai une question existentielle , je n'arrive pas précisèment à déméler le vrai du faux ! PIHERN est le nom de la revue non ? VANTYé le nom de l'association ! ??

Présentation

  • : Karrikell, le fourre tout Breton de Saint-Nazaire
  • : Culture bretonne de Saint-Nazaire (Brière/Presqu'île Guérandaise/Pays de Retz)
  • Contact

Recherche

Liens